Riti i varrimit në ortodoksi ka një kuptim të thellë shpirtëror. Shërbesa e përshpirtshme — është një lamtumirë me lutje për njeriun, që ka për qëllim të lehtësojë rrugën e shpirtit të tij. Megjithatë, çështja si varrosen vetëvrasësit vazhdon të ngjallë shumë diskutime. Vetëvrasja mohohet nga kisha, pasi konsiderohet si një shkelje e rëndë e vullnetit të Zotit. Të afërmit duhet të dinë se cilat veprime janë të lejueshme dhe cilat janë rreptësisht të ndaluara. Sepse një qasje e gabuar jo vetëm që nuk ndihmon shpirtin e të ndjerit, por mund të sjellë pasoja shpirtërore për të gjallët.
Tradicionalisht kisha e konsideron largimin e qëllimshëm nga jeta si një nga mëkatet më të rënda. Vetëvrasja do të thotë heqje dorë nga besimi, shpresa dhe besimi në planin hyjnor. Historikisht, këta njerëz jo vetëm që nuk përshpirtëzoheshin, por varroseshin jashtë tokës së shenjtë. Duke u mbështetur në kanonet teologjike, kisha beson se një vetëvrasës nuk mund të pendohet për veprimin e tij dhe, rrjedhimisht, nuk merr falje për mëkatin. Megjithë ashpërsinë e këtij qëndrimi, në disa raste lejohen përjashtime.
Përshpirtja e të tillë të ndjerëve në kishë është e mundur vetëm nëse plotësohen kushte të caktuara. Nëse ka dëshmi dokumentare për një sëmundje mendore, peshkopi mund të japë leje për kryerjen e ritit. Kjo është e mundur vetëm me një certifikatë nga një institucion mjekësor përkatës. Pa bekimin e hierarkisë prifti nuk ka të drejtë të kryejë shërbesë kishtare për të ndjerin. Duhet mbajtur mend se përshpirtja — nuk është një biletë automatike për në parajsë, por një mënyrë për t'u lutur për shpirtin kur është e lejueshme.
Ndodh që të afërmit përpiqen të fshehin shkakun e vërtetë të vdekjes ose marrin në mënyrë të paligjshme certifikata për të kryer ritin. Por këto veprime konsiderohen mëkatare dhe të padobishme. Kisha thekson se përshpirtja e kryer me mashtrim nuk sjell dobi për shpirtin e të ndjerit. Për më tepër, të afërmit marrin mbi vete përgjegjësi shpirtërore për këtë veprim. Pse është e rëndësishme të respektohen rregullat e kishës? Shkeljet mund të çojnë në pasoja serioze jo vetëm në jetën shpirtërore, por edhe në gjendjen emocionale të të afërmve.
Nëse përshpirtja nuk mund të kryhet, rekomandohet organizimi i një ceremonie civile. Një lamtumirë e tillë mundëson ruajtjen e respektit për kujtimin e personit, pa shkelur kanonet. Gjatë ceremonisë mund të thuhen fjalë mbështetjeje, të kujtohen veprat e mira të të ndjerit, të bëhen lutje personale. Ndonjëherë klerikët lexojnë një rit të posaçëm ngushëllimi për të afërmit, por ai nuk zëvendëson shërbesën tradicionale. Kryerja e një ceremonie të denjë lamtumire — është një hap i rëndësishëm drejt pranimit të humbjes.
Megjithëse vetëvrasësit nuk përkujtohen në kishë, të afërmit mund të luten në shtëpi. Rekomandohen agjërimi, bamirësia, ndihma për nevojtarët. Lutjet duhet të bëhen vetëm ose në tre veta, pas përgatitjes shpirtërore. Lutja personale — është një nga mënyrat për të kërkuar sinqerisht nga Zoti faljen e mëkateve të të afërmit.
Sipas kanoneve, përkujtimi në kishë në ditën e 3-të, 9-të dhe të 40-të, si dhe në të Shtunat e të Ndjerëve — nuk lejohet. Por në këto data lejohet leximi në shtëpi i Psalterit dhe lutjet personale. As në Radonica apo Pashkë nuk kryhet shërbesë për shpirtin e vetëvrasësve. Në disa raste ekziston një traditë popullore për të ndezur qirinj pa përmendur emrin. Përkujtimi mund të bëhet vetëm në shtëpi ose përmes veprave të mira. Nuk zhvillohen përkujtime tradicionale, por është e mundur një darkë e qetë familjare me lutje dhe kujtime për personin.
Sot vetëvrasësit varrosen në varreza të përgjithshme, por me disa kufizime. Nuk kryhet përshpirtje, nuk vendoset kryq, nuk përdoret mbulesa kishtare dhe kurora. Trupi vishet me rroba të zakonshme, por pa simbole fetare. Ndalohet të puthet i ndjeri, të kryhen ritë tradicionale të zisë dhe të porositen shërbesa për shpirtin. Lejohet të vendosen në arkivol bukë, lulëkuqe, kulaç, bimë të bekuara. Këto kufizime nënvizojnë veçantinë e pozitës së vetëvrasësit sipas kanoneve.
Mbi varrin mund të vendoset një monument, por jo në formën e kryqit. Lejohet gdhendja me simbolikë të krishterë, por pa citime nga Bibla ose përmendje të shkakut të vdekjes. Epitafi duhet të jetë i përmbajtur, të shprehë dhimbje dhe dashuri, por jo gjykim. Vendi i varrimit zakonisht zgjidhet larg ndërtesave kishtare. Më parë këto varre ndodheshin jashtë rrethimit të varrezave, sot janë në parcela të zakonshme, nëse jepet një raport mjekësor për gjendjen mendore të të ndjerit.
Një nga mënyrat e mbështetjes shpirtërore për shpirtin konsiderohet dhënia e lëmoshës. Është e rëndësishme të bëhet kjo pa përmendur emrin e të ndjerit, për të shmangur shkeljen e kanoneve. Lejohet ndihma për të varfrit, donacione për strehimore, kujdesi për kafshët. Të afërmit këshillohen të bëjnë vepra të mira, të drejtuara jo vetëm për shpëtimin e mëkateve të të ndjerit, por edhe të vetat. Bamirësia ndihmon në rivendosjen e paqes së brendshme dhe ndjenjës së lidhjes me të ndjerin përmes dashurisë dhe dhembshurisë.
Qëndrimi i kishës ndaj vetëvrasjes mbetet i rreptë, por i kuptueshëm: është një mëkat i rëndë që shkel planin e Krijuesit. Megjithatë, edhe në një situatë të tillë, të afërmit mund të tregojnë respekt dhe kujdes, pa shkelur kanonet. Lutjet në shtëpi, bamirësia, ritet civile — të gjitha këto ndihmojnë për të ruajtur dinjitetin njerëzor dhe paqen e brendshme. Është e rëndësishme të kujtojmë se edhe pa përshpirtje dhe varrim tradicional kishtar, mund të përcillet i ndjeri me dinjitet. Gjëja më e çmuar — është sinqeriteti, dashuria dhe pjesëmarrja në lutje.
Titulli INÇI në kryqe është një simbol i rëndësishëm fetar që haset në traditën ortodokse dhe të besimtarëve të vjetër. Ky mbishkrim, me një kontekst të thellë historik dhe teologjik, tregon për një nga frazat kryesore të shkruara në kryqin e Jezus Krishtit me urdhër të Pont Pilatit. Në këtë artikull do të shqyrtojmë me hollësi çfarë do të thotë titulli INÇI dhe pse shkakton debat mes besimtarëve.
Lexo më shumë
Në jetë ndodhin momente kur lind nevoja për të gjetur vendin e varrimit sipas mbiemrit të një personi që ka ndërruar jetë prej kohësh. Kjo mund të lidhet me dëshirën për të nderuar kujtimin, për të mësuar më shumë rreth rrënjëve familjare ose për të identifikuar vendin e varrimit me qëllim mirëmbajtjen e varrit. Në pamje të parë, kërkimi mund të duket i thjeshtë, por në praktikë shpesh shndërrohet në një proces të gjatë. Kjo është veçanërisht e vërtetë nëse dokumentet janë humbur ose varreza nuk mban arkiv elektronik.
Lexo më shumë
Kur bëhet fjalë për përmirësimin e varrezave, shumë mendojnë se cilat bimë të zgjedhin që vendi të duket dinjitoz. Pyetja, cilat lule të ulëta mund të mbillen në varrezë, lind te shumica e njerëzve. Një zonë e kuruar simbolizon kujdesin, dashurinë dhe kujtimin e ndritur. Një territor i mbushur me barërat e këqija, nga ana tjetër, krijon një përshtypje të zymtë, duke theksuar harrimin. Prandaj, mbajtja e rendit është e rëndësishme jo vetëm në ditët e kujtimit, por edhe gjatë gjithë vitit.
Lexo më shumë