divider

Sa zgjat zie: traditat, zakonet, besimet fetare

Çfarë është zie: definimi dhe kuptimi

Zie — është një periudhë e veçantë, kur të afërmit shprehin pikëllimin dhe nderimin për kujtimin e të ndjerit. Termi vjen nga fjala gjermane «Trauer», që do të thotë pikëllim i thellë. Në periudha dhe kultura të ndryshme, zia ka shprehur në mënyra të ndryshme — përmes veshjes, lutjeve, riteve dhe shenjave simbolike të humbjes, siç janë aksesorët e zisë. Të gjitha këto janë shprehje të jashtme të gjendjes së brendshme të personit që përjeton humbjen.

Zie në ortodoksizëm: si respektohet

Në traditën ortodokse, të ndjerit quhet i rinovuar deri në ditën e 40-të. Ky afat është zgjedhur jo rastësisht — sepse sipas besimit, shpirti kalon përmes mundimeve. Sa zgjat zie varet nga zakonet e besimeve, por në këtë rast është pikërisht 40 ditë. Gjatë këtij periudhe ndalohet pjesëmarrja në argëtime, mbajtja e veshjeve të ndritshme dhe përdorimi i kozmetikës. Në vend të kësaj, është e zakonshme të mbajmë shall zie ose shirita, që simbolizojnë përulësinë dhe pikëllimin. Kjo periudhë është veçanërisht e rëndësishme për vetminë dhe lutjen për shpirtin e të ndjerit.

Simbolika e veshjes dhe sjellja

Ndryshe nga ajo që besohet shpesh, ngjyra e zezë nuk ka qenë gjithmonë simbol i krishterë i zisë. Ngjyra e bardhë në shërbimet fetare për shpirtin përfaqëson Dritën Hyjnore, dhe kjo është ngjyra që përdor kleri. Megjithatë, në jetën e përditshme, ata që janë në zi zgjedhin ngjyrat e zisë për të theksuar gjendjen e brendshme. Si të mbani shallin e zisë varet nga traditat lokale: mund ta lidhni rreth kokës ose shpatullave. E rëndësishmja është modestia, vetëpërmbajtja dhe respekti për kujtimin e të ndjerit.

Traditat historike të mbajtjes së zisë

Në periudha të ndryshme, kuptimet e zisë kanë ndryshuar shumë. Në Romën e Lashtë, ajo mund të zgjaste deri në dhjetë muaj, sidomos kur ndodhte vdekja e një të afërmi të rritur. Në Mesjetë, gratë fisnike kalonin javë të tëra në izolim, duke treguar pikëllimin e tyre. Greqia e Lashtë kërkonte që gra të mbajnë veshje të zeza përjetë si dija. Këto tradita u transformuan gradualisht, por kuptimi themelor — për të theksuar kujtesën për të ndjerin — ka mbetur deri në ditët e sotme.

Zakone fetare të zisë

Ortodoksizmi

Për zakon, zie mbahet për 40 ditë. Gjatë kësaj periudhe është e rëndësishme të lutehesh, të bësh vepra të mira, të ruash heshtjen dhe të shmangësh festat. Gjatësia e zisë në krishterim tregon nevojën për ndihmën e shpirtit të të ndjerit në udhëtimin pas vdekjes.

Islamizmi

Për myslimanët, zia për burrin ka një rëndësi të veçantë: veza është e detyruar të mbajë zi për katër muaj e dhjetë ditë. Gjatë kësaj periudhe ajo nuk ka të drejtë të përdorë bizhuteri, të dalë në vendet publike pas mbrëmjes dhe të veshë veshje të ndritshme. Ndërkohë, burra zakonisht e mbajnë zi jo më shumë se tre ditë. Këto zakone të zisë simbolizojnë nënshtrimin ndaj vullnetit të Allahut dhe respektin për kujtimin e të ndjerit.

Judaizmi

Tradita hebraike ndan zisë në disa faza: Onen, Shiva, Shloshim dhe periudhën e vitit. Shtatë ditët e para, ata që janë në zi qëndrojnë në shtëpi, ulur në dysheme dhe pa marrë pjesë në punët e përditshme. Shalli ose shiriti përdoren si simbol i humbjes. Gjatë vitit, në rast të vdekjes së prindërve, ruhet një ndalim i veçantë në sjellje, duke përfshirë ndalimin e blerjeve dhe argëtimit të rinj.

Buddhizmi

Në kulturën budiste, mbajtja e zisë është e nevojshme për 49 ose 100 ditë. Të afërmit veshin rroba gri, lutejnë dhe bëjnë ritet e pastrimit. E besohet që ky periudhë është e nevojshme për rinisjen e shpirtit. Kuptimi i shallit të zisë në budizëm është i ngjashëm me simbolikën e besimeve të tjera — është një shenjë respekti dhe pastrimi shpirtëror.

Qëndrimi modern ndaj zisë

Sot, mbajtja e zisë është përshtatur me ritmin e jetës së përditshme. Një person mund të ketë vështirësi për të ndjekur rregullat e sakta, sidomos nëse puna ose detyrimet shoqërore kërkojnë një formë tjetër sjelljeje. Për këtë arsye, shpeshherë zëvendësimi i shiriti të zi me një aksesor të thjeshtë bëhet një kompromis. Megjithatë, gjendja e brendshme e pikëllimit nuk shprehet gjithmonë jashtë — zie mund të jetë një proces krejtësisht personal. A mund të mbaj aksesorin e zisë — është një çështje zgjedhjeje, por nëse ai ndihmon për të shprehur respekt dhe dashuri — ia vlen ta përdorni.

Përgjigje të shpeshta dhe besime të kota

Konkluzion

Kuptimi i zisë si një fenomen është i shumëfishtë: ajo nuk është vetëm një simbol i humbjes, por edhe një fazë e rëndësishme e pranimit dhe forcimit shpirtëror. Sa zgjat zie varet nga besimi, traditat dhe zgjedhja personale. Më e rëndësishmja është të ruajmë respektin për të ndjerin dhe të mos harrojmë vlerën kryesore — lutjen, kujtimet e mira dhe ruajtjen e kujtesës. Përmes këtyre veprimeve ne transmetojmë dashurinë dhe kujdesin në një botë ku fjalët nuk janë më, por ku ndoshta ende dëgjohen mendimet e mira për ata që nuk janë më me ne.

Lexoni gjithashtu:

Varr me kurorë dhe fjongo — simbol i zakonit të vendosjes dhe heqjes së kurorave mortore

Kur duhet të hiqen kurorat nga varri

Pas ceremonisë së lamtumirës, varri zbukurohet me kurora rituale. Këto objekte simbolizojnë respektin për kujtimin e të ndjerit dhe mbartin një kuptim të thellë. Shpesh, kurorat bëhen nga halore, që prej kohësh lidhen me përjetësinë dhe rilindjen. Ndonjëherë lind pyetja, çfarë të bëhet me shiritat nga kurorat, pasi ato mbeten pas vyshkjes së luleve ose prishjes së strukturës. Kujdesi për varrin nuk është vetëm një shprehje tradite, por edhe një mënyrë për të shprehur dashurinë për të ndjerin. Pastërtia, rregulli dhe mirëmbajtja e varrit ndihmojnë në ruajtjen e qetësisë shpirtërore të familjarëve.

Lexo më shumë
Lule të ulëta në bar — simbol i mbjelljes së bimëve të gjalla në varr

Çfarë lule të ulëta mund të mbillen në varrezë

Kur bëhet fjalë për përmirësimin e varrezave, shumë mendojnë se cilat bimë të zgjedhin që vendi të duket dinjitoz. Pyetja, cilat lule të ulëta mund të mbillen në varrezë, lind te shumica e njerëzve. Një zonë e kuruar simbolizon kujdesin, dashurinë dhe kujtimin e ndritur. Një territor i mbushur me barërat e këqija, nga ana tjetër, krijon një përshtypje të zymtë, duke theksuar harrimin. Prandaj, mbajtja e rendit është e rëndësishme jo vetëm në ditët e kujtimit, por edhe gjatë gjithë vitit.

Lexo më shumë
Njeri me çadër pranë varrit në shi — simbol i kuptimit të shiut në ditën e varrimit

Nëse bie shi ditën e varrimit: çfarë do të thotë kjo?

Motin në ditën e varrimit gjithmonë ka një kuptim të veçantë për të afërmit e të ndjerit. Sipas traditës, njerëzit vënë re dukuritë atmosferike, duke i interpretuar ato si shenja simbolike që pasqyrojnë emocionet dhe ndjenjat e të ndjerit dhe të të afërmve të tij. Një nga dukuritë më të zakonshme atmosferike në varrim është shiu. Në këtë artikull do të shqyrtojmë çfarë do të thotë në të vërtetë shiu gjatë varrimit, çfarë shenjash dhe simbolikash lidhen me të.

Lexo më shumë